Karşılıksız Çek Düzenleme Suçu 2025

Karşılıksız çek, finansal sorumlulukların yerine getirilmediği bir durumdur ve hukuki süreçlerle tahsil edilmeye çalışılır. Çek düzenleyenlerin, bu durumun önüne geçmek için mali planlamalarını dikkatli yapmaları gerekmektedir. Zira, çekin karşılığını hesaplarında hazır bulundurmaları önemlidir. Bu makalede Karşılıksız Çek Düzenleme Suçu 2025 yılındaki durumu ve Hukuki Süreçlerinden bahsedeceğiz. Süreçte hukuki destek almak için bizimle iletişime geçiniz.

Çek Nedir?

Çek, belirli bir tutarın banka aracılığıyla ödenmesini sağlayan, yazılı bir ödeme aracıdır. Ticari hayatın önemli bir parçası olan çek, özellikle vadeli ödemelerde sıklıkla kullanılmaktadır. Çek, bir kişinin (keşideci), belirli bir tutarın, bir bankadan (muhatap), başka bir kişiye veya kuruluşa (lehtar) ödenmesi talimatını içermektedir.

Çekin Özellikleri

• Belirli bir tutarı içermektedir. Çekte belirtilen tutar kesin olmalıdır.
• Bankadan ödeme yapılmaktadır. Çek, yalnızca bankalar üzerinde düzenlenir ve ödeme talimatı bankaya verilir.
• Vade şartı yoktur. Hukuken çek, ibraz edildiğinde ödenmelidir. Ancak, uygulamada ileri tarihli çekler vadeli olarak düzenlenmektedir.
• Yazılı ve imzalıdır. Sonuç olarak, çek yazılı olarak düzenlenir ve keşidecinin imzasını taşımaktadır.

Çekin Tarafları

• Keşideci: Çeki düzenleyen ve imzalayan kişidir. Çekin ödenmesi talimatını verir.
• Lehtar: Çek üzerinde belirtilen ve ödemeyi alacak olan kişidir.
• Muhatap: Çekin ödeme talimatını yerine getiren bankadır.

Karşılıksız Çek Nedir?

Karşılıksız çek, ibraz edildiği banka hesabında çekin karşılığını (yani ödenecek tutarı) karşılayacak yeterli bakiye bulunmaması durumunda ortaya çıkan bir durumdur. Bu durumda çek düzenleyen kişi, kanunen birtakım hukuki ve cezai sorumluluklarla karşılaşmaktadır.

1.1. Karşılıksız Çekin Özellikleri

1. Ödenemeyen Çek

Çeki alan kişi, çeki belirtilen tarihte bankaya ibraz ettiğinde, hesabın yetersiz olması nedeniyle ödeme alamaz. Banka bu durumu “karşılıksızdır” şerhiyle çeki düzenleyene bildirir.

2. Yasal Dayanak

Karşılıksız çekler, 5941 Sayılı Çek Kanunu kapsamında düzenlenir. Kanun, çek düzenleyen kişilerin yükümlülüklerini ve karşılıksız çekle ilgili yaptırımları belirlemektedir.

3. Karşılıksız Çekteki Ceza ve Yaptırımlar

Karşılıksız çek düzenlemek, cezai yaptırım gerektiren bir eylemdir. Çeki düzenleyen kişi, çekin ödenmemesi nedeniyle mahkemeye çıkarılabilir ve adli para cezası ile karşılaşabilir.

1.2. Karşılıksız Çekin Sonuçları

1. Hukuki Sonuçlar

Çeki düzenleyen kişi hakkında alacaklı tarafından dava açılabilir. Bununla birlikte, İcra takibi başlatılarak borcun tahsili talep edilebilir.

2. Cezai Yaptırımlar

Karşılıksız çek düzenleyen kişiye adli para cezası uygulanabilir. Çeki düzenleyen kişi, ödeme yapmadığı sürece ticari itibar kaybı yaşayabilir ve belirli hakları sınırlandırılabilir.

3. Tazminat ve Uzlaşma

Çeki düzenleyen kişi, alacaklıyla uzlaşarak borcunu ödeyebilir. Bu süreçte mahkemeler genellikle tarafların anlaşmasını teşvik etmektedir.

1.3. Karşılıksız Çekin Tahsili İçin Atılacak Adımlar

Çeki tahsil etmek için ilk adım, çekin bankaya ibraz edilmesidir. Eğer çek karşılıksız çıkarsa, banka bu durumu gösteren bir karşılıksızdır kaşesi vurur ve bir karşılıksız çek ihbarnamesi düzenler. Çeki keşide eden (veren) ve çekte yer alan avalistlere (garantörlere) karşı alacak talebinde bulunabilirsiniz. Bu talep için çekin bankadan alınan ihbarnamesiyle birlikte noter veya ihtarname yoluyla yazılı bildirim yapılabilir.

Karşılıksız çek için direkt olarak ilamsız takip yoluyla icra takibi başlatabilirsiniz. Bunun için çekin aslını ve karşılıksız ihbarnamesini icra müdürlüğüne sunmanız gerekmektedir. Çeki düzenleyen kişiye karşı alacak davası da açabilirsiniz. Bu süreçte mahkeme, keşideciden borcun tahsil edilmesini talep etmektedir. Çeki düzenleyen kişi hakkında 5941 Sayılı Çek Kanunu’na göre adli şikayette bulunabilirsiniz. Ancak, genelde ceza davası yerine çekin ödenmesi amacıyla taraflar uzlaşmaya yönelmektedir.

Karşılıksız Çek Yaprak Bedeli 2025

Bankaların karşılıksız çeklerde ödemekle yükümlü oldukları tutar, 31 Ocak 2024 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere artırılmıştır. 31 Ocak 2024 ve sonrası düzenlenen çekler için Çek bedeli 9.270 TL veya üzerinde ise banka, 9.270 TL ödemekle yükümlüdür. Çek bedeli 9.270 TL’nin altında ise banka, çek bedelini öder. Bu düzenlemeler, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın ilgili tebliğleriyle yürürlüğe girmiştir. Dolayısıyla, 2025 yılında da bankaların karşılıksız çeklerde ödemekle yükümlü oldukları tutarlar yukarıdaki şekilde uygulanacaktır.

Karşılıksız Çek Yaprak Bedeli Nasıl Tahsil Edilir?

Karşılıksız çek yaprak bedeli, bankaların yasal sorumluluğu çerçevesinde, Çek Kanunu’na göre belirlenmiş tutar üzerinden tahsil edilir. Çekin, ödeme tarihinden önce veya en geç ödeme günü, çekin ait olduğu bankaya ibraz edilmesi gerekmektedir. Banka, çekin karşılıksız olduğunu tespit ederse üzerine “Karşılıksızdır” kaşesi basmaktadır. Çek bedeli, bankanın sorumlu olduğu maksimum tutarı aşmıyorsa, banka bu bedeli doğrudan öder. Çek bedeli, bankanın sorumluluğunu aşarsa, yalnızca belirlenen yaprak bedeli ödenir. 2025 yılı için karşılıksız çek yaprak bedeli 9.270 TL’dir. Çek bedeli daha düşükse, çekin tamamı ödenir.

Önemli !

Karşılıksız çek yaprak bedeli, yalnızca çekin yasal süresi içinde bankaya ibraz edilmesi durumunda talep edilebilir. Süresi geçen çekler için bu hak kaybolur.

Karşılıksız Çek Düzenleme Suçu

Karşılıksız çek düzenleme suçu, 5941 sayılı Çek Kanunu’na göre, bir kişinin banka hesabında yeterli bakiye bulunmadığı hâlde çek düzenlemesi durumunda işlenen bir suçtur. Bu suç, çek düzenleyicisinin ödeme yapma yükümlülüğünü yerine getirememesi nedeniyle cezai ve hukuki sonuçlar doğurmaktadır.

Bir kişi, bir ödeme aracı olan çek düzenler ve bu çek banka tarafından ibraz edildiğinde, banka hesabında çekin karşılığını ödeyecek kadar para bulunmazsa, bu çek “karşılıksız” kabul edilmektedir. Karşılıksız çek düzenlemek, Çek Kanunu’na göre suçtur ve cezai yaptırımlara tabi tutulur.

Karşılıksız Çek Cezası

5941 Sayılı Çek Kanunu’na göre karşılıksız çek düzenlemenin yaptırımları şunlardır:

• Karşılıksız Çekte Adli Para Cezası

Karşılıksız çek düzenleyen kişi, çekin tutarına göre belirli bir oranda adli para cezasına çarptırılmaktadır. Çekin karşılığını ödemediği her durumda, çeki düzenleyen kişiye Çek Kanunu 5.maddesine göre her bir karşılıksız çek için 1.500 güne kadar adli para cezası verilmektedir. Adli para cezaları ceza günü üzerinden hesaplanmaktadır. Her bir ceza günü için en az 20 TL en fazla da 100 TL verilmektedir. Bir başka deyişle, her bir gün için 20 TL ile 100 TL arası adli para cezası verilmektedir. Bu açıdan değerlendirilirse en fazla 150.000 TL adli para cezası verilebilir.

• Karşılıksız Çekte Hapis Cezası

Bu suçta doğrudan hapis cezası verilmemektedir. Başka bir deyişle, Çekin karşılığını ödemediği durumlarda adli para cezası verilmektedir. Fakat adli para cezası alan kişinin bu parayı ödememesi halinde adli para cezası hapis cezasına çevrilir.

• Çek Hesabı Açma ve Çek Düzenleme Yasağı

Bankalar, müşterilerinin hesaplarını izlemektedirler. Eğer ki belirli bir müşteri, karşılıksız çek düzenlerse, banka müşterisine çek hesabı açma yasağı koyabilmektedir. Ayrıca banka, durumu T.C. Merkez Bankası’na bildirir. Bankalar, karşılıksız çek düzenleyen kişileri Merkez Bankası’na bildirmekle yükümlüdür. Merkez Bankası, karşılıksız çek düzenleyen kişileri kaydeder ve bu kişilerin çek hesabı açmasını engelleyebilir.

Çek Hesabı Açma Yasağına Karşı İtiraz Edilebilir Mi?

Evet, çek hesabı açma yasağına karşı itiraz edilebilir. Çek düzenleyenin, karşılıksız çek düzenleme suçunun bir hata sonucu olduğunu veya belirli bir geçici mali sıkıntıdan kaynaklandığını savunarak yasağa itiraz etme hakkı vardır. Yasağa itiraz için şu adımlar izlenmektedir. İlk olarak, bankayla iletişime geçilip, durumu açıklamak ve hesabın tekrar açılmasını talep etmek gerekmektedir. Bankanın kabul etmemesi halinde yasağa karşı, alacaklıların ya da ilgili kişinin yasal yollara başvurarakitiraz etmesi mümkündür. Bu durumda, mahkemeye başvuru yapılması gerekmektedir.

Karşılıksız Çek Şikayet Süresi

Karşılıksız çekle ilgili şikayet süresi, çekin bankaya ibraz edildiği tarihten itibaren 6 aydır. Bu süre geçtikten sonra şikayet hakkı düşer. Bu süre, çekin ibrazı ve karşılıksız olduğunun öğrenilmesi ile başlamaktadır. Şikayet süresi, Türk Ticaret Kanunu’na ve 5941 sayılı Çek Kanunu’na göre düzenlenmiştir. Çekin ibraz edildiği banka tarafından “karşılıksızdır” kaşesi vurulduktan sonra banka, çeki düzenleyen kişinin kimlik bilgilerini çeki ibraz eden kişiye vermekle yükümlüdür.

Karşılıksız Çek Düzenleme Suçunda Şikayetten Vazgeçme

Karşılıksız çek düzenleme suçu, Türk Ceza Kanunu ve Çek Kanunu kapsamında düzenlenen özel bir suçtur. Bu suç, genellikle bir çekin üzerinde yazılı bedelin, çekin karşılığının banka tarafından ödenememesi durumunda gündeme gelmektedir.

Şikayetten vazgeçme, mağdurun şikayet hakkından feragat ederek, suçun takibi veya yargılamanın devam etmesini istemediğini ifade etmesidir. Karşılıksız çek düzenleme suçu, kural olarak şikayete tabi bir suçtur. Bu nedenle, mağdur (alacaklı) şikayetinden vazgeçerse, dava düşer. Eğer yargılama başlıyor ancak henüz karar verilmemişse, şikayetten vazgeçme davanın sona ermesine neden olmaktadır. Eğer borçlu, çekin karşılığını öderse ya da mağdur ile uzlaşırsa, şikayetçi genellikle vazgeçmeyi kabul etmektedir. Bu durum, hem borçlunun cezai yaptırımlardan kurtulmasını sağlar hem de taraflar arasında alacak-borç ilişkisi çözülmüş olur.

Karşılıksız Çek Şikayet Yetkili Mahkeme

Yetkili mahkeme, suçun işlendiği yer mahkemesidir. Bu yer, çekin bankaya ibraz edildiği yer olarak kabul edilmektedir. Eğer çek birden fazla banka şubesinde işleme alınabiliyorsa, şikayetçi, çekin ibraz edildiği şubeyi belirterek o yer mahkemesinde şikayette bulunabilir.

Çek, hangi bankanın hangi şubesine ibraz edilmişse, suçun işlendiği yer o şube sınırları içindedir. Dolayısıyla, yetkili mahkeme o yer İcra Ceza Mahkemesi olur. Diyelim ki bir kişi İstanbul’da bir çek düzenledi ve bu çek, Ankara’daki bir banka şubesine ibraz edildi. Bu durumda, yetkili mahkeme Ankara İcra Ceza Mahkemesi olacaktır. Ancak, çekin ibraz yeri belirlenemezse, İstanbul’da çekin düzenlendiği yer mahkemesi yetkili olmaktadır. Eğer ibraz yeri belirlenemiyorsa, çekin düzenlendiği yer de yetkili mahkeme tayininde dikkate alınmaktadır.

Karşılıksız Çek Şikayet Görevli Mahkeme

Karşılıksız çek düzenleme suçu, 5941 sayılı Çek Kanunu kapsamında düzenlenmiş olup, yetkili ve görevli mahkeme belirlenirken kanundaki hükümler esas alınmaktadır. Bu suç, adli para cezası ile cezalandırılan bir fiildir. Bu nedenle, İcra Ceza Mahkemeleri görevli mahkemelerdir. İcra Ceza Mahkemesi, Çek Kanunu’ndan doğan bu tür suçların yargılamasını yapmakla yetkilidir.

Karşılıksız Çek Ciro Edenin Sorumluluğu

Çeki ciro eden kişiler, belirli durumlarda hukuki ve mali sorumluluk taşımaktadır. Çek üzerindeki hakları başka bir kişiye devretmek amacıyla çeki imzalayan kişi, ciranta olarak adlandırılmaktadır. Ciranta, çekin hamile ulaşmasında bir önceki imzacı konumundadır.

Çeki ciro eden kişi, çekin tahsil edilememesi durumunda, çek bedelinden önceki imzacı gibi müteselsilen sorumlu tutulmaktadır. Müteselsil sorumluluk, çeki ciro edenin de ödeme yükümlülüğünün bulunduğu anlamına gelmektedir. Çekin karşılıksız çıkması hâlinde, çeki elinde bulunduran kişi (hamil), hem düzenleyene (keşideciye) hem de cirantalara başvurma hakkına sahiptir. Türk Ticaret Kanunu Madde 732‘ye göre, ciro eden, çeki tahsil edemeyen hamilin zararını ödemekle yükümlüdür.

Çeki ciro eden kişinin ceza hukuku açısından sorumluluğu bulunmamaktadır. Çünkü karşılıksız çek düzenleme suçu, yalnızca çekin keşidecisi (düzenleyeni) tarafından işlenebilecek bir suçtur. Cirantalar bu suçtan sorumlu tutulmamaktadır. Çeki ciro edenin mali sorumluluğu, 2 yıllık zamanaşımı süresi ile sınırlıdır. Zamanaşımı, çekin ibraz süresinin dolduğu tarihten itibaren işlemeye başlamaktadır. Ciro eden, çekin bedelini hamiline ödeyerek sorumluluğundan kurtulabilmektedir.

Karşılıksız Çek Şikayet Dilekçesi

Çek Kanunu kapsamında şikayet dilekçesinin doğru şekilde hazırlanması, şikayetçinin hakkının korunması açısından önemlidir. Gerekli belgelerin eksiksiz şekilde sunulması, işlemlerin hızlı ilerlemesine yardımcı olur. Bir avukat yardımıyla dilekçenizin hazırlanması, sürecin daha doğru ve hızlı işlemesini sağlamaktadır. Bizimle iletişime geçiniz. Aşağıda bir karşılıksız çek şikayet dilekçesi örneği verilmiştir:

T.C. [Şehir] İCRA CEZA MAHKEMESİ SAYIN HAKİMLİĞİ’NE

Şikayet Eden:
Adı Soyadı: [Adınızı yazınız]
T.C. Kimlik No: [T.C. kimlik numaranızı yazınız]
Adresi: [Adresinizi yazınız]
Telefon: [Telefon numaranızı yazınız]

Şikayet Edilen:
Adı Soyadı: [Çeki düzenleyen kişinin adı soyadı]
Adresi: [Düzenleyenin adresini yazınız]

Konu: Karşılıksız çek nedeniyle şikayet başvurusudur.

Açıklamalar:

1. Şikayet edilen kişi tarafından düzenlenen [çekin seri numarası] numaralı ve [düzenlenme tarihi] tarihli çek, [bankanın adı ve şubesi] şubesine ibraz edilmiştir. Ancak yapılan incelemede, çekin karşılıksız olduğu tespit edilmiştir.
2. İbraz edilen çekin toplam tutarı [çek bedelini yazınız] TL’dir. Çek bedeli, banka tarafından ödenmediği gibi, düzenleyen tarafın herhangi bir ödeme yapma girişiminde de bulunulmamıştır.
3. Bu durum, 5941 sayılı Çek Kanunu’nun 5. maddesine açıkça aykırıdır ve karşılıksız çek düzenleme suçu oluşmuştur.

Hukuki Sebepler:

• 5941 sayılı Çek Kanunu,
• Türk Ceza Kanunu,
• İlgili diğer mevzuat hükümleri.

Deliller:

1. Çek fotokopisi,
2. Banka tarafından düzenlenmiş karşılıksızdır işlemi belgesi,
3. Banka kayıtları,
4. Gerekirse tanık beyanları.

Sonuç ve Talep:
Yukarıda arz ve izah ettiğim sebeplerle, şikayet edilen kişi hakkında 5941 sayılı Çek Kanunu’nun 5. maddesi uyarınca gerekli soruşturmanın yapılmasını ve cezalandırılmasını saygılarımla arz ve talep ederim.

Tarih: [Dilekçe tarihi]
Şikayet Edenin Adı Soyadı:
[Adınızı yazınız]
İmza:

Karşılıksız Çek İstinaf Dilekçesi

İstinaf dilekçesi, İcra Ceza Mahkemesi tarafından verilen bir karara karşı, bölge adliye mahkemesine (istinaf mahkemesine) başvurularak kararın incelenmesini talep etmek amacıyla yazılmaktadır. Bu dilekçe, çek düzenleyen ya da şikayetçi tarafın yargılamanın sonucundan memnun olmaması hâlinde hazırlanmaktadır. Aşağıda, Karşılıksız Çek İstinaf Dilekçesi Örneği verilmiştir. Bu dilekçe sadece örnek niteliğindedir. Süreç hukuki bilgi gerektirecektir, hukuki danışmanlık almak için Bizimle iletişime geçiniz.

T.C. [Bölge Adliye Mahkemesi Adı] CEZA DAİRESİ BAŞKANLIĞI’NA
Gönderilmek Üzere
[Şehir] İCRA CEZA MAHKEMESİ SAYIN HAKİMLİĞİ’NE

Dosya No: [İcra Ceza Mahkemesi dosya numarasını yazınız]
Karar Tarihi: [Mahkeme karar tarihini yazınız]
Karar No: [Mahkeme karar numarasını yazınız]

İstinaf Başvurusunda Bulunan (Sanık/Şikayetçi):
Adı Soyadı: [Adınızı yazınız]
T.C. Kimlik No: [T.C. kimlik numaranızı yazınız]
Adresi: [Adresinizi yazınız]
Telefon: [Telefon numaranızı yazınız]

Karşı Taraf (Sanık/Şikayetçi):
Adı Soyadı: [Karşı tarafın adı]
Adresi: [Karşı tarafın adresi]

Konu: [İcra Ceza Mahkemesi’nin verdiği kararın kaldırılması talebiyle istinaf başvurusudur.]

Açıklamalar:

1. Yerel Mahkeme Kararı:
   [İcra Ceza Mahkemesi’nin verdiği kararın özetini yazınız.]
2. Hukuka Aykırılık:
   Yerel mahkeme kararı, aşağıda belirtilen nedenlerle usul ve yasaya aykırıdır:
   • [Hukuka aykırılık sebeplerinizi belirtin. Örneğin: “Mahkeme tarafından dosyadaki deliller yeterince incelenmemiştir” ya da “Sanık hakkındaki karar, yetersiz delile dayalıdır.”]
   • [Özellikle çekin düzenlenme şartları, ciro durumu, ödeme girişimi, ibraz süresi gibi detaylar açıkça dile getirilmelidir.]
3. İstinaf Nedeni:
   • [İstinafa götürmek istediğiniz hususları açıklayın.]
   • “Mahkeme kararında açık bir şekilde hukuki hata bulunmaktadır ve kararın kaldırılması gerekmektedir.”

Hukuki Sebepler:

• 5941 sayılı Çek Kanunu,
• Türk Ceza Kanunu,
• Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK),
• İlgili diğer mevzuat hükümleri.

Sonuç ve Talep:

Yukarıda açıkladığım nedenlerle, [Şehir] İcra Ceza Mahkemesi’nin [karar numarası] sayılı kararının kaldırılarak, lehime yeni bir karar verilmesini ve yerel mahkeme kararının istinaf incelemesi sonucunda düzeltilmesini saygılarımla arz ve talep ederim.

Tarih: [Dilekçe tarihi]
İstinaf Başvurusunda Bulunanın Adı Soyadı:
[Adınızı yazınız]
İmza:

Ekler:

1. Yerel mahkeme kararı,
2. Karşılıksız çek fotokopisi ve “karşılıksızdır” işlemi belgesi,
3. Delil teşkil eden diğer belgeler,
4. Gerekirse uzlaşmaya dair belgeler.

Karşılıksız Çek İstinaf Dilekçesinde Dikkat Edilecek Hususlar

1. Süre: İstinaf başvurusu, mahkeme kararının tebliğ tarihinden itibaren 7 gün içinde yapılmalıdır.
2. Gerekçeler: Kararınıza itiraz ederken hukuki ve somut dayanaklar sunmalısınız.
3. Usul: Dilekçe, yerel mahkemeye verilmelidir. Yerel mahkeme, dilekçeyi bölge adliye mahkemesine iletecektir.

Bu süreçte bir avukat yardımı almanız, dilekçenizin doğru hazırlanması ve hak kaybına uğramamanız açısından önemlidir. Bizimle iletişime geçiniz.

Av. Aslı Arslantaş

https://www.youtube.com/watch?v=wvxW0edwYOg