İstinaf Mahkemesi Nedir?

İstinaf Mahkemesi ve diğer tüm mahkemelerde tüm usuller hukuki bilgi ve deneyim gerektirir. Bu yazımızda İstinaf Mahkemesi ile ilgili verdiğimiz bilgiler temel bilgilerdir. Dava sürecinin takibinin Uzman Bir Avukat tarafından yapılması hak kaybınızın önüne geçecektir.

İstinaf Mahkemesi Nedir?

İstinaf, ilk derece mahkemesinin vermiş olduğu karara itiraz etme imkanı veren bir kanun yoludur. Kanun yolu, ilk derece mahkemesinin kararının denetiminin üst mahkeme tarafından yapılarak varsa karardaki eksiklerin ve hataların giderilmesi için taraflara verilen bir hukukî yol olarak tanımlayabiliriz. Usul hukukumuzda kanun yolları; istinaf ve temyiz olmak üzere iki tanedir. Bölge adliye mahkemesi olarak adlandırılan istinaf mahkemesi 20.07.2016 tarihinde faaliyete başlamıştır.

Mahkemenin kararına itiraz edebilmek için belli bir süre vardır. Başka bir deyişle istinafa başvurmak için belli bir süre vardır. Eğer istinafa süresi içinde başvurulmazsa veya başvurulur da istinaf başvurusu esastan reddedilirse ya da istinaf üzerine verilen karar Yargıtayca onanırsa ilk derece mahkemesi tarafından verilen karar kesinleşir.

İstinafa Başvurulabilen Kararlar Nelerdir? (m. 341)

Mahkeme kararı kesinleşmişse artık İstinaf veya Temyize başvurmak mümkün değildir. Bunun dışında mahkeme kararının kesinleşmesi halinde artık sadece olağanüstü kanun yoluna başvurulabilir. Usul hukukumuzda olağanüstü kanun yolu ise yargılamanın iadesidir. İlk derece mahkemelerinin belli kararlarına karşı istinaf yoluna başvurulabilir:

• Miktar veya değeri belli miktarı geçmeyen malvarlığı davalarına ilişkin kararlar kesindir. (Bu miktar her yıl değişmektedir.)
• Manevi tazminat davalarında verilen kararlara karşı, miktar veya değere bakılmaksızın istinaf yoluna başvurulabilir. (m. 341, 2)
• İlk derece mahkemesinin kararına karşı istinaf yoluna başvurulabilir.
• İhtiyati tedbir ve ihtiyati haciz taleplerinin reddi kararlarına karşı yapılan itiraz üzerine verilen kararlara karşı istinaf yoluna başvurulabilir. (m. 341, 1)

İstinaf Dilekçesi Nedir? (m. 342)

İstinaf yoluna sadece davanın tarafları başvurabilir. Bununla birlikte istinaf yoluna başvurma, bir dilekçe ile yapılır. Başvuru yapılırken karşı tarafın sayısı kadar örnek eklemek gerekir. İstinaf dilekçesinde olması gerekenler şunlardır:

1. Tarafların adı, soyadı, Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası ve adresleri.
2. Tarafların eğer varsa kanuni temsilci ve vekillerinin adı, soyadı ve adresleri.
3. İstinaf yoluna başvurulan kararın hangi mahkemeden verilmiş olduğu ve tarihi ile sayısı.
4. İstinaf yoluna başvurulan kararın başvurana tebliğ edildiği tarih.
5. İstinaf yoluna başvurma sebepleri ve gerekçeleri.
6. İstinaf yoluna başvurulan kararın özeti.
7. Netice itibariyle ne talep edildiği yani talep sonucu.
8. İstinaf yoluna başvuranın veya vekilinin imzası.

Yukarıda sayılanlar, istinaf dilekçesinin zorunlu unsurları değildir. İstinaf dilekçesi, başvuranın kimliği ve imzasıyla, başvurulan kararı yeteri kadar belli edecek kayıtları taşıması durumunda diğer hususlar bulunmasa bile talep reddedilmez ve gerekli inceleme yapılır. Yani inceleme, istinaf dilekçesinde belirtilen sebeplerle sınırlı olarak yapılır. Ancak, istinaf mahkemesi kamu düzenine aykırılık durumu tespit ederse bunu resen gözetir.

İstinaf Dilekçesi Nereye Verilir? (m. 343)

İstinaf dilekçesi, kararı veren mahkemeye verilebileceği gibi başka bir yer mahkemesine de verilebilir. Kararı veren mahkemeden başka bir mahkemeye verilmiş olan istinaf dilekçesi, bu mahkemece önce bölge adliye mahkemesine daha sonra kararı veren mahkemeye gönderilir. Bu durum derhal mahkemesine bildirilir. İstinaf dilekçesi hangi mahkemeye verilmişse, o mahkemece bölge adliye mahkemesine gönderilir.İstinaf yoluna başvurma, bölge adliye mahkemesine kaydolduğu tarihte yapılmış sayılır.

İstinaf Harç ve Giderleri Nelerdir? (m. 344)

İstinaf dilekçesi verilirken ödenmesi gereken belli harçlar bulunmaktadır. Şöyle ki, istinaf kanun yoluna başvuru harcı ve tebliğ giderleri de dâhil olmak üzere tüm giderler istinafa başvururken ödenmelidir. Bunların hiç ödenmediği veya eksik ödenmiş olduğu sonradan anlaşılırsa, kararı veren mahkeme tarafından verilecek bir haftalık kesin süre içinde tamamlanması başvurana yazılı olarak bildirilir. Bu süre içerisinde eksik harçlar yatırılmazsa başvuran, istinafa başvurudan vazgeçmiş olarak kabul edilir. İstinafın verdiği kesin süre içerisinde harç ve giderler yatırılmazsa, başvuru yapılmamış olarak kabul edilir ve mahkeme bu yönde karar verir.

Başvurunun bu sebeple reddedilmesi halinde bu karara karşı, kararın tebliği tarihinden itibaren bir hafta içinde istinaf yoluna başvurulabilir. İstinaf yoluna başvurulması ve başvuru için gereken giderlerin yatırılması halinde dosya, yetkili istinaf mahkemesine gönderilir.

İstinaf Başvuru Süresi  (m. 345)

İstinaf yoluna başvuru süresi iki haftadır. Bu süre, taraflardan her birine tebliğiyle işlemeye başlar. İstinaf yoluna başvuru süresine ilişkin özel kanun hükümleri bu kapsamda değildir.Örneğin icra mahkemesinin hukuka ilişkin kararları ile iflâs ve konkordato işlerinde istinaf süresi on gündür.

İstinaf Dilekçesinin Reddedilmesi (m. 346)

İstinaf dilekçesinin başvuru süresi geçtikten sonra verilmesi halinde istinaf dilekçesinin reddine karar verilir. Bunun yanı sıra, ilk derece mahkemesinin kesin olan kararına karşı istinafa başvurulursa kararı veren mahkeme, istinaf dilekçesinin reddine karar verir. Mahkeme, istinaf dilekçesinin reddi kararını kendiliğinden ilgiliye tebliğ eder.

Bu sebeple verilen istinaf dilekçesinin reddi kararına karşı tebliği tarihinden itibaren bir hafta içinde istinaf yoluna başvurulabilir. İstinaf yoluna başvurulması ve istinaf giderlerinin yatırılması halinde  de yatırıldığı takdirde dosya yetkili bölge adliye mahkemesine gönderilir. Bölge adliye mahkemesi ilgili dairesi istinaf dilekçesinin reddine ilişkin kararı kabul etmezse, ilk istinaf dilekçesine göre gerekli incelemeyi yapar.

İstinaf Dilekçesine Cevap Dilekçesi (m. 347)

Taraflardan biri mahkeme kararını istinaf etmesi halinde, istinafa başvuran tarafın dilekçesi diğer tarafa tebliğ edilir. İstinafa başvuran tarafın dilekçesi, karşı tarafa tebliğ edildikten sonra karşı tarafın iki hafta cevap süresi vardır. Karşı taraf cevap dilekçesi hazırlarsa bu cevap dilekçesini, kararı veren mahkemeye veya başka bir yer mahkemesine esas mahkemesine gönderilmesi için verebilir. Kararı veren mahkeme, dilekçeler verildikten dilekçeleri ilgili bölge adliye mahkemesine gönderir.

Başvurma hakkı bulunmayan veya başvuru süresini geçiren taraf, kendisine tebliğ edilen istinaf dilekçesine vereceği cevap dilekçesi ile istinaf yoluna başvurabilir. Aynı zamanda, bu başvuru üzerine karşı taraf da başvuruya iki hafta içinde cevap verebilir.

İstinaftan Feragat Dilekçesi (m. 349)

İstinaftan feragat edebilmek için öncelikle mahkeme kararının taraflara tebliğ edilmesi gerekir. Mahkeme kararı tebliğ edilmeden önce taraflar, istinaf yoluna başvurma hakkından feragat edemez. Feragat edebilmek için, kanun yoluna başvurma hakkının kullanılabilir hale gelmesi gerekir. Çünkü doğmamış bir haktan feragat olmaz.

İstinaf Mahkemesinde Yargılama Usulü

İstinaf incelemesinde ilk olarak dosya üzerinde ön inceleme yapılır. Ön inceleme istinaf mahkemesi heyeti tarafından veya görevlendirilen bir üye tarafından yapılır. İstinaf mahkemesinde ön inceleme sonunda heyet tarafından karar verilir. Eksiklik bulunmadığı anlaşılan dosya incelemeye alınır. İstinaf mahkemesinde inceleme davanın niteliğine göre heyet tarafından ve görevlendirilen bir üye tarafından yapılır. İnceleme, istinaf dilekçesinde belirtilen sebeplerle bağlı ve bunlarla sınırlı olarak yapılır. İstinaf mahkemesi kamu düzenine aykırılık tespit ederse bunu resen inceler.

Yargıtay incelemesinden farklı olarak, istinaf mahkemesi sadece istinaf dilekçesinde ileri sürülen hususlar hakkında inceleme yapar ve bunun dışındaki hususları incelemez. İstinaf mahkemesi ilk derece mahkemesinin kararında kanuna aykırılık tespit ederse, yeniden yargılama yaparak yeni karar verme imkânına sahiptir. Ancak inceleme sırasında kamu düzenine aykırı bir husus görürse, bu nedenle ilk derece mahkemesinin kararını kaldırır. Kamu düzeni sınırları her zaman tam çizilemeyen bir kavramdır, ancak tüm dava şartlarının kamu düzenine ilişkin olduğu da açıktır. Öte yandan adil yargılanma hakkı ile hukukî dinlenilme hakkının ihlâli de kamu düzenine ilişkin olup resen gözetilir. İstinaf mahkemesinde incelemenin duruşmalı veya duruşmasız yapılması mümkündür. Bu durumda duruşma günü taraflara tebliğ edilir.

İstinaf mahkemelerinde ilk derece mahkemesi kararı doğru bulunursa istinaf başvurusunun reddine karar verilir. İlk derece mahkemesi kararı yanlış bulunursa ilk derece mahkemesi kararının kaldırılarak yeni bir karar verebilir. Şayet ilk derece mahkemesi kararında bir yanlışlık olması fakat bu yanlışlığın yeniden yargılama gerektirmemesi halinde istinaf mahkemesi ilk derece mahkemesinin kararını düzeltir ve yeniden karar verir. İstinaf mahkemesinde karşı dava açılamaz, dava ıslah edilemez.

İstinaf mahkemesinin kendiliğinden göz önünde tutukları dışında, ilk derece mahkemesinde ileri sürülmeyen iddia ve savunmalar istinaf mahkemesinde dinlenemez. Bununla birlikte İstinafta yeni delillere dayanılamaz. Mahkemece re’sen göz önünde tutulması gereken hallerde, bu hüküm uygulanmaz. Bölge adliye mahkemeleri için yetki sözleşmesi yapılamaz. İlk derece mahkemesinde usulüne uygun olarak gösterildiği hâlde incelenmeden reddedilen deliller bölge adliye mahkemesince incelenebilir.

İstinaf Duruşmasına Gitmemenin Sonuçları (m. 358)

İstinafın duruşmalı olması halinde taraflara duruşma günü davetiye ile bildirilir. Taraflar eğer duruşmaya geçerli mazeret olmaksızın katılmazsa yokluklarında karar verilir. Başvuranın mazeretinin kabul edilebilir olması gerekir. Eğer ki mazeret haklı bulunur ve kabul edilirse, yeni bir duruşma günü belirlenir ve taraflara bildirilir. İstinafa başvuran tarafa, istinaf mahkemesinin bildirdiği gideri verilen kesin süre içinde avans olarak yatırması gerektiği belirtilir. İstinaf mahkemesinin belirlediği gider, verilen sürede yatırılmazsa mahkeme, dosyanın mevcut durumuna göre karar verir.

İstinaf Kararı (m. 359,1)

İstinaf Mahkemesinin başvuruyu esastan reddetmesi halinde başvurulan istinaf sebeplerini özetlemesi ve reddetme sebeplerini açıklaması gerekir. Ayrıca kararın hukuka uygunluk gerekçelerini de gösterebilir.

Temyize başvurma hakkı olmayan kararlar, ilk derece mahkemesi tarafından tebliğ edilir. Temyize başvurma hakkı olan kararlar ise istinaf mahkemesi tarafından tebliğ edilir.

Sık Sorulan Sorular

Av. Aslı Arslantaş