İdare Mahkemesi İptal Davası, idare tarafından yapılan işlem hukuka aykırılığı iddiasıyla bu iptalin değiştirilmesi talep etmek amacıyla açılan bir davadır. İptal davaları, idari işlemlerden kaynaklanan anlaşmazlıkların çözümü için temel araçlardan biridir ve 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu (İYUK) hükümlerine tabidir. İdari mahkemesi iptal davaları, bireylerin idarenin hukuka aykırı eylemlerine karşı etkili bir koruma aracıdır. Bu sebeple hukuka uygun bir dilekçe ve yasal prosedüre uygun hareket edilmesi için Uzman Bir Avukattan destek almanız önemlidir.

İdareye Karşı Nasıl Dava Açılır?

İptal davası İdari Yargılama Usulü Kanunu Md. 3 ve 5’te öngörülen hükümlere uygun biçimde Danıştay, İdare Mahkemesi ve Vergi mahkemesi başkanlıklarına hitaben yazılmış imzalı dilekçelerle açılır. Dava dilekçesinin kanunda öngörülen koşullara uygun tanzim edilmeyip eksikliklerin bulunması durumunda, ön koşullar yönünden DİLEKÇE RED cevabı verilir. Bununla birlikte, eksiklikler giderilerek 30 gün içinde yeniden idari yargı merciine başvurulabilir.

İdare Mahkemesi Dava Türleri Nelerdir?

Günümüzde, idari yargı sistemimizde 3 tane idari dava bulunmaktadır.

1. İdare Mahkemesi İptal Davası : İdari işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılan davalardır.
2. İdare Mahkemesi Tam Yargı Davası : İdari eylem ve işlemlerden dolayı kişisel hakları doğrudan ihlal edilenler tarafından açılan davalardır.
3. İdari sözleşmelerden doğan davalar: Tahkim yolu öngörülen imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıklar hariç, kamu hizmetlerinden birinin yürütülmesi için yapılan her türlü idari sözleşmelerden dolayı taraflar arasında çıkan uyuşmazlıklara ilişkin davalardır.

İdare Mahkemesi İptal Davası Aşamaları

1. Dava Dilekçesinin Hazırlanması: Dilekçe, İYUK’un 3. maddesine uygun şekilde yazılmalı ve aşağıdaki unsurları içermelidir:
   • Davacının ve davalı idarenin kimlik bilgileri,
   • Dava konusu işlem ve hukuka aykırılık nedenleri,
   • Hukuki deliller ve talepler.
2. Harç ve Masrafların Ödenmesi: Dava dilekçesi ile birlikte gerekli harç ve gider avansları yatırılmalıdır.
3. Yürütmeyi Durdurma Talebi: Davacı, idari işlemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkansız zararlar doğacağını iddia ediyorsa, yürütmeyi durdurma talebinde bulunabilir. Mahkeme, bu talebi işlemin hukuka aykırılığı açık bir şekilde ortaya konduğu durumda kabul edebilir.
4. Mahkeme Kararı:
   • Kabul: Mahkeme, işlemin hukuka aykırı olduğuna kanaat getirirse işlemi iptal eder.
   • Red: Mahkeme, işlemi hukuka uygun bulursa davayı reddeder.

İdare Mahkemesi İptal Davası Nedir ?

İdari işlem, iptal davası sonucu iptal edildiği anda işlemin hukukilik karinesi çürümekte ve işlem, hukuki sakatlığının yargı kararıyla saptanması sonucu doğurduğu tüm sonuçlarıyla hukuk aleminden silinmektedir.

İptal davasının özellikleri :

• İptal davasının konusu kesin ve yürütülmesi gereken (icrai) idari işlemlerdir. İptal davasının konusu ancak idari işlemlerdir.

• İptal davasının açılabilmesi için ‘menfaat ihlali’ gerekli ve yeterlidir. Davacı ile davaya konu ettiği idari işlem arasında ciddi, makul, meşru, güncel ve kişisel bir bağın bulunması dava açmayı mümkün kılar.

• İptal davası; idari işlemin yetki, şekil, sebep, konu ve amaç unsurlarından en az birinin hukuka aykırı olmalarından dolayı açılır. İşlemlerin yalnızca kanunda anılan unsurlar çerçevesindeki hukuka ve mevzuata aykırılıklarından dolayı iptal davası açılır.

• İdari yargı merci, iptal davasında yalnızca davaya konu olan işlemi hukuka aykırı olmasından dolayı iptal eder, yerindelik denetimi yapamaz. Çünkü, idari yargı yerlerinin görevi idari işlemin tümünü veya bir kısmını, hukuka aykırı unsurlarının tespiti halinde iptal etmektir. İptal davası sonucu, iddia edilen zararın miktarı, ağırlığı, nasıl ve ne şekilde giderileceği, telafi edileceği veya tazmin edileceğine karar verilemez, yalnızca işlem iptal edilir ve bırakılır. Sonuç olarak, idari mahkemeler, yerindelik denetimi yapamazlar. Yürütme görevinin kanunlarda gösterilen şekil ve esaslara uygun olarak yerine getirilmesini kısıtlayacak, idari işlem ve eylem niteliğinde veya idarenin takdir yetkisini kaldıracak biçimde yargı kararı veremezler.

• İptal davası objektif nitelikli bir davadır.

İdare Mahkemesi İptal Davasına Konu Olan İdari İşlemin  Özellikleri Nelerdir ?

Tüm idari işlemlere dava açma imkanı bulunmamaktadır. İdare Mahkemesi İptal Davasına konu olan idari işlemin şu üç özelliğe sahip olması zorunludur:

• Kesin(tamamlanmış) olması
• Etkili (icrai) olması
• Kesinleşmiş (idari başvuru yollarının tüketilmiş) olması

1- İdari işlemler kesin ( kati, tamamlanmış) olmalı

İdari işlemin kesin olması, o işlemin karar alma sürecindeki tüm aşamalardan geçerek tamamlanmasını anlatır. İdari işlemler tamamlanmadan iptal davasına konu olamazlar. Kesin işlemlere karşı iptal davası açma süresi, ancak tebliğ ya da ilan, yani yürürlük tarihini izleyen günden itibaren başlar.

2- İdari işlemler etkili (İcrai, yürütülebilir) olmalı

İptal davasına konu olan idari işlemler ilgilisinin hukuki durumunda bir değişiklik doğurmalıdır. Demek ki, icrai nitelikte olmayan yani hukuk aleminde değişiklik yaratmayan ya da uygulanabilir olmayan işlemler iptal davasına konu olmazlar.

3- İdari işlem kesinleşmiş olmalı

Eğer idari işleme karşı kanunen öngörülmüş zorunlu başvuru yolları bulunuyorsa, söz konusu işlemler idareye karşı yapılan itirazdan sonra kesinleşmiş olur. İşlemi tesis eden işlemler idareye karşı yapılan itirazdan sonra kesinleşmiş olur. İşlem tesis eden idareye kanunen öngörülmüş olan zorunlu itiraz yoluna gitmeden açılan iptal davaları, idari yargı mercileri tarafından ‘idari yargı tecavüzü’ gerekçesiyle reddedilmekte, işlemin sahibi idari makamın tevdiine karar vermektedirler.

İdare Mahkemesi İptal Davası Açılması İçin Süre Ne Kadardır ?

İptal davası süresi içerisinde açılmazsa, davanın esasına girilmeden ön koşullar yönünden reddedilir.

O hâlde İdare Mahkemesi İptal davası açma süresi;

• Danıştay ve idare mahkemelerinde : 60 Gün
• Vergi Mahkemelerinde : 30 Gün

Sürenin başlangıcı;

• Bireysel işlemlere karşı açılan iptal davalarında yazılı tebliği izleyen gün,
• Düzenleyici işlemlere karşı açılan iptal davalarında yazılı ilan tarihini izleyen gün başlar.

Av.Aslı Arslantaş