İCRA MAHKEMESİ, GÖREVLERİ VE YARGILAMA USULÜ

Alacaklı ve Borçlular arasındaki süreçlerde İcra Müdürlükleri gibi İcra Mahkemeleri de önemli role sahiptir. Yani İcra Müdürlükleri tarafından yargılama yapılamayacağı için uyuşmazlıkları İcra Mahkemeleri çözer. Bu makalemizde İcra Mahkemesi, İcra Mahkemesi görevleri, İcra Mahkemesi Yargılama Usulleri ve İstinaf Süreci ile ilgili detaylardan bahsedeceğiz.

İcra Mahkemesi Nedir?

İcra mahkemesi tek hakimli, özel görevli sınırlı inceleme yetkisine sahip bir ilk derece mahkemesidir. Ayrı bir icra mahkemesi bulunmayan yerlerde icra mahkemesinin görevine giren işlere Asliye Hukuk Mahkemesi bakar. Her Asliye Mahkemesinin yargı çevresinde bir İcra Mahkemesi kurulması öngörülmüştür.

İcra Mahkemesinin Görevleri Nelerdir?

İcra Mahkemesinin Görevleri Şunlardır:

• İcra Dairelerinin işlemlerine karşı yapılan şikayet başvurularını karara bağlamak
• Kambiyo senetlerine özgü haciz yoluyla takipte borçlunun imzaya ve borca itirazını inceleyip karar vermek
• Gecikmiş İtiraz başvurularını karara bağlamak
• İtirazın kaldırılması taleplerine bakmak
• Hacizde ve iflasta istihkak davalarına bakmak
• İstihkak davasına karşı dava olarak açılan Tasarrufun İptali Davasına bakmak
• İlamlı İcrada icrada icranın geri bırakılması taleplerini incelemek
• Haciz ihbarnamesinden doğan tazminat davalarına bakmak
• Kıymet Takdirine ilişkin şikayeti karara bağlamak
• Sıra cetveline yönelik şikayetleri inceleyip karar vermek
• Kira Takiplerinde tahliye, itirazın kaldırılması ve tahliye istemlerini karara bağlamak
• İcra ve İflas Kanununda düzenlenen tüm suçları inceleyerek ceza vermek
• Hakkında aciz belgesi bulunan müflisin yeni mal edinmediği itirazını incelemek
• Konkordato talebi ve süresi hakkında karar vermek
• Zamanaşımı sebebiyle takibin iptaline karar vermek
• İpotek kaydının terkinine karar vermek
• İcra emrinin imhal nedeniyle icranın geri bırakılmasına karar vermek
• İhalenin Feshi Davasına bakmak
• Genel iflas yolunda ödeme emrine karşı yapılan şikayetleri incelemek
• İflasta mal masanın elinde ise açılacak istihkak davalarına bakmak
• 6183 sayılı Amme Alacakların Tahsili Usulü Hakkında Kanununa göre vergi dairesince yapılan taşınmaz ihalesinin feshine yönelik şikâyetleri incelemek

İcra Mahkemesinde Yargılama Usulü

İcra mahkemesinde basit yargılama usulü uygulanır. (İİK m.18) İcra mahkemelerinde adli tatil hükümleri uygulanmaz. 2012 yılında 6352 sayılı kanunla yapılan değişikliğe göre İcra mahkemesinin görev alanına giren işler ivedi işlerden sayılır ve adli tatilde görülür. İflasta mal iflas masasının elinde ise istihkak davalarına icra mahkemelerince bakılırken, mal üçüncü şahıs elinde ise istihkak davasına asliye hukuk mahkemelerinde bakılır.

İcra Mahkemesinde tanık dinlenmez, yemin deliline başvurulamaz. Bu nedenle icra mahkemeleri sınırlı inceleme yetkisine sahiptir. Bu nedenle icra mahkemesinin kararları kural olarak maddi anlamda kesin hüküm gücüne sahip değildir. Ancak bu kuralın iki istisnası bulunmaktadır. İcra mahkemesinin maddi anlamda kesin hüküm gücüne sahip kararları; İhalenin Feshi Davasının Reddi Kararı ve İstihkak davasının kabul veya red kararıdır.

İcra mahkemeleri genel olarak belgeler üzerinden karar verir. Haklılık veya haksızlık durumu belgelerle ispatlanır. İcra Mahkemelerinde kural olarak tanık dinlenmeyeceğini ve yemin deliline başvurulamayacağını söylemiştik. Fakat bazı sınırlı durumlarda icra mahkemesinde tanık dinlenebilir. İcra Mahkemesinde tanık dinlenebilecek durumlar:

• İstihkak Davaları
• Usulsüz Tebligat Şikayetleri
• İhalenin Feshi İşlemleri

İcra Mahkemeleri bilirkişi kanıtına başvurabilir. Mahkemenin kararlarının uygulanması için kesinleşmesi şart değildir. Örneğin İcra Mahkemesi icra dosyasında hacizlerin devam etmesi kararı vermişse bu kararın kesinleşmesi beklenmez. Fakat icra mahkemesi kararı kesinleşene kadar icra dairesinde satış yapılmaz.

İcra Mahkemesi icra ve iflas takibi sırasında oluşan uyuşmazlıkları biçimsel olarak inceler ve karara bağlar. Bu sebeple İcra Mahkemesi kararları maddi anlamda kesin hüküm değildir. Yani İcra Mahkemesi tarafından verilen karara karşı daha sonra genel mahkemelerde yeniden dava açılabilir. İcra mahkemesinin kararları kural olarak maddi anlamda kesin hüküm gücüne sahip olmadığı için bu kararlara karşı yargılamanın yenilenmesi yoluna başvurulamaz. Ancak icra mahkemesinin ihalenin feshi davasının reddi ile istihkak davasında verdiği kararlar maddi anlamda kesin hüküm gücüne sahip olduğundan bu kararlara karşı yargılamanın yenilenmesi yoluna başvurulabilir.

İcra Mahkemesi İstinaf Süresi

İcra mahkemesi kararlarına karşı başvurulacak ilk kanun yolu istinaftır. Ancak İcra ve İflas Kanunu’nun 363.maddesine göre bazı kararlara karşı istiraf yolu kapalıdır. İstinaf süresi 10 gündür. Süre tefhim veya tebliğden itibaren işlemeye başlar. İstinaf yoluna başvurulması halinde satış durur, diğer icra işlemleri devam eder. Yani istinaf satıştan başka icra işlemlerini durdurmaz.

İcra Mahkemesi Kararlarına Karşı İstinaf Yoluna Başvurma Şartları

• Karar istinaf yoluna elverişli bir karar olmalıdır. İcra mahkemesinin her türlü kararı değil, kural olarak son (nihai) kararlarına karşı istinaf yoluna başvurulabilir. Ancak son kararların da hepsine karşı istinaf yoluna başvurulamaz. Sonuç olarak icra mahkemesi nafakararları istinaf yoluna konu edilemez.
• Başvuru dilekçeyle yapılmalı, istinaf harç ve giderleri yatırılmalıdır.
• İstinaf yoluna başvuranın hukuksal yararı olmalıdır.
• Karara konu alacak, mal veya hakkın belli bir değeri aşması gerekir. İcra mahkemesinin istinafa konu edilecek kararının ait olduğu alacak, hak veya malın değer veya miktarının yasal parasal sınırı (2024 yılı için 66.093,666 TL) geçmesi gerekir (IIY m. 363/1).
• Başvuru süresinde yapılmalıdır. İstinaf yoluna başvuru süresi kararın tefhim veya tebliğ tarihinden itibaren 10 gündür.

İstinaf Yoluna Başvurulamayan İcra Mahkemesi Kararları

Bazı İcra Mahkemesi kararlarına İstinaf yoluna başvurmak mümkün değildir çünkü bu kararlar kesin karardır. İstinaf yoluna başvurulamayan icra mahkemesi kararları şunlardır:

• Kıymet takdirine ilişkin şikayet
• Yediemin ücreti ve yediemin değiştirilmesi
• İcra dairesi tarafından hesaplanan vekâlet ücreti
•  Hacizli taşınır malların muhafaza şekli
• 85. maddenin uygulanma biçimine ilişkin kararlar (taşkın haciz, hacizde tertip kuralına aykırılık, taşınır ve taşınmaz malların haczine ilişkin diğer ihlaller)

• 103. maddenin (haciz sırasında alacaklı, borçlu veya bunlar adına tebligatı kabule yetkili kimsenin bulunmaması nedeniyle bunların icra dairesine davet edilmesinin) uygulanma biçimi ve bu maddede düzenlenen davetiyenin içeriğine ilişkin kararlar
• Kıymet takdirine yönelik şikâyete ilişkin kararlar
• İhaleye katılabilmek için teminat yatırılması ve teminatın miktarına ilişkin kararlar, (h) Satışın durdurulmasına ilişkin kararlar
• Satış ilanının iptali
• Satışın durdurulması
• Teminatın yatırılması
• 263. maddenin uygulanma biçimine (ihtiyati hacizde teminat karşılığı haczedilen malların borçluya veya üçüncü kişiye bırakılmasına) ilişkin kararlar
• İflas idaresinin oluşturulmasına ilişkin kararlar
• İcra mahkemesinin iflas idaresinin işlemleri hakkında şikâyet üzerine verdiği kararlar
• İflas idare memurunun ücret ve masrafları hakkındaki hesap pusulasına ilişkin kararlar
• İcranın geri bırakılmasına ilişkin kararlar

İcra Mahkemesi İstinaf Sınırı

İcra Mahkemesi kararlarına karşı istinafa başvurabilmek için dava değerinin belli bir bedeli aşması gerekir. 2024 yılı İcra Mahkemesi istinaf sınırı 66.093,666 TL’dir.

İcra Mahkemesi Temyiz Sınırı

Bölge Adliye Mahkemesinin istinaf incelemesi sonucu verdiği nihai karara karşı temyiz yoluna başvurma miktar veya değeri 2024 yılı için 378.290,00 Türk Lirasıdır. Yani İcra Mahkemesinin İstinaf kararına karşı 378.290,00 Türk Lirasını geçmek koşuluyla temyiz yoluna başvurulabilir. Kural olarak istinaf yoluna gidilebilecek tüm kararlarda parasal sınırı geçmek koşuluyla temyiz yoluna da gidilebilir.

Bölge Adliye Mahkemesinin istinaf incelemesi üzerine verdiği kararın tebliğinden itibaren 2 hafta içinde temyiz yoluna başvurulabilir. Temyiz incelemesi, temyiz edilen karar ayrılır ve Yargıtay işin kendisine gelmesinden itibaren 15 gün içinde kararını verir. Temyiz yoluna başvurulması da tıpkı istinafta olduğu gibi satıştan başka icra takip işlemlerini durdurmayacaktır.

Genel Mahkemelerde Açılan İcra ve İflas Hukuku İşlemleri

İcra ve iflas hukukundan doğan dava veya işlerde yalnızca icra mahkemesinin görevli olmayıp bazı dava ve işlerde genel mahkemeler görevli kılınmıştır.

Genel Mahkemelerde Görülen Dava ve İşler

• İtirazın iptali davası
• Borçtan kurtulma davası
• Olumsuz (menfi) tespit davası
• Geri alma (istirdat) davası
• Sıra cetveline itiraz davası
• İhtiyati haciz istemi
• İhtiyati haciz kararına itiraz, takibe başlanmadan önce ihtiyati haciz kararının kaldırılması istemi
• Tasarrufun iptali davası
• İflas davası
• İflasta malın üçüncü kişinin elinde olduğu durumlarda açılan istihkak davası
• İflasın kapanması ve kaldırılması başvuruları

İcra Mahkemesi Ne Kadar Sürer?

İcra mahkemesinde bazı durumlarda duruşma verilmeden dosya üzerinden karar verilir. Bazı durumlarda ise duruşma açılarak karar verilir. Eğer duruşma açılmadan dosya üzerinden karar verilecekse 2-3 ay gibi bir sürede neticelenir. İcra Mahkemesi duruşma açarsa 7-8 ay sürede kararı verebilir.

İcra Mahkemesi yargılama süreci ve icra işlemleri usulü işlemlerdir. Bu süreçlerde Uzman Bir İcra Avukatından destek almak gerekir. Aksi halde hak kaybına uğranılması kaçınılmaz olacaktır.