Haksız Tahrik İndirimi TCK 29

Bu makalemizde cezada indirim yapılma sebeplerinden biri olan Haksız Tahrik konusu üzerinde durulacaktır. Türk Ceza Kanunu 29.maddesinde düzenlenen Haksız Tahrik indirimi ve şartları ile ilgili detaylar yazımızda yer almaktadır. Ceza Hukuku alanında uzman bir ceza avukatı desteği almak hak kaybınızın önüne geçecektir. Ceza Hukukuna ilişkin diğer makalelerimize buradan ulaşabilirsiniz.

Haksız Tahrik Nedir? (TCK 29)

Haksız bir fiilin meydana getirdiği hiddet veya şiddetli elemin etkisi altında suç işleyen kimseye, suçun cezası indirilerek verilir. Yani genel cezayı hafifletici nedendir, kusuru ortadan kaldırmaz fakat azaltır. Bu nedenle birçok suç tipi bakımından uygulanabilir. Fakat töre veya kan gütme saikiyle işlenen suçlarda, cinsel saldırı ve yağma suçlarında haksız tahrik uygulanmaz. Haksız tahrik durumunda Meşru Müdafaadan farklı olarak saldırı durumu sona ermiştir.

Haksız Tahrik Şartları Nelerdir?

• Faili tahrik eden bir fiil olmalıdır.

Tahrik fiilinin faile yönelmiş olması şart değildir. Örneğin çocuğun sokakta bir adam tarafından vahşice dövülmesi failde haksız tahrike neden olabilir. Kanunda hangi fiillerin haksız tahrik kabul edileceği düzenlenmemiştir. Bu sebeple bir fiilin haksız tahrik olup olmayacağı her olaya göre hâkim tarafından değerlendirilir. Hâkim, bunu değerlendirirken kişinin kişisel nitelikleri, aralarındaki ilişki, yer ve zaman gibi bir çok faktöre dikkat eder. Bununla birlikte tahrik oluşturan fiilin failin önünde yapılması da şart değildir.

• Suç tahrik edene karşı işlenmelidir.

 Örneğin (A), çocuğunu sebepsiz bir şekilde döven (B)’yi döverse haksız tahrikten yararlanır. Fakat (B)’nin çocuğunu döverse haksız tahrikten yararlanmaz.

• Tahrik fiili haksız olmalıdır.

Hukuka uygun fiillere karşı haksız tahrik olmaz. Örneğin, kendisini icraya veren kişiyi döven ya da hiddete kapılarak evine haciz için gelen icra memuruna hakaret eden kişi haksız tahrikten yararlanmaz. Yine ağır bir hastalığa yakalandığı için üzüntü içinde olan kişi, kendisine karşı boşanma davası açılan koca, sırf bu nedenle haksız tahrikten yararlanmaz. Aynı zamanda tahrik edici fiilin suç olması şart değildir, hukuka aykırı olması yeterlidir. Tahrik edenin akıl hastası veya yaşının küçük olması tahrik fiilinin haksızlığını engellemez.

• Tahrik fiili hiddet ve şiddetli eleme neden olmalıdır.

Tahrik fiili,  ortalama bir insanda da hiddet ve şiddetli elem hisleri oluşturacak nitelikte olmalıdır. Kişinin alıngan olması haksız tahrikten yararlanmasına neden olmaz. Ancak kişi haksız tahrike karşı derhal tepkide bulunması şartı yoktur. Karşı tarafın fiilinin yarattığı elem ve hiddet hali devam ettiği sürece haksız tahrik vardır. Örneğin, kızına cinsel saldırıda bulunan kişiyi yıllar sonra bularak öldüren baba haksız tahrikten yararlanabilir.

• Tahrik edici fiil ile işlenen suç arasında nedensellik bağı bulunmalıdır.

Failin suçu işlemesinin sebebinin tahrik edici fiil olması durumuna nedensellik bağı diyoruz. Örneğin fail eşyasını çalan kişiyi döverse haksız tahrikten yaralanabilir. Ancak bu kişiye tecavüz ederse nedensellik bağı bulunmadığından haksız tahrikten yararlanmaz.

• Suçun haksız bir eyleme tepki olarak işlenmesi gerekir.

Haksız eylem ile tepki olarak işlenen suç arasında çok uzun süre geçmemiş olmalıdır. Örneğin kendisine küfür eden bir kimseyi 1 yıl sonra yaralayan bir kimsenin haksız tahrik altında suç işlediği kabul edilmez.

Haksız Tahrik İndirimi Ne Kadardır?

Haksız tahrik, kusuru yani ceza sorumluluğunu tamamen ortadan kaldırmaz. Kusuru azaltan kişisel ve genel bir yasal neden olarak kabul edilir. Yani, eylemi hukuka uygun hale getirmez sadece faile verilecek cezanın azalmasını sağlar. Tahrikin niteliğine ve olayın özelliğine göre cezada 1/4 – 3/4 arasında indirim yapılır. Fail aynı eylemden dolayı, aynı kişiye karşı sadece bir kez haksız tahrik hükmünden yararlanır.

Haksız Tahrik Hangi Suçlarda Uygulanır?

Türk Ceza Kanununun genel hükümler bölümünde düzenlendiğinden, niteliği uydukça bütün suçlar bakımından geçerlidir. Örneğin tasarlayarak öldürme ve netice sebebiyle ağırlaşan suçlar bakımından uygulanabilir.

Haksız Tahrik Hangi Suçlarda Uygulanmaz?

Haksız Tahrik, töre veya kan gütme saikiyle işlenen suçlarda uygulanamaz. Ayrıca yakın tarihli bir Yargıtay kararı ile cinsel saldırı ve yağma suçları bakımından da haksız tahrik hükümleri uygulanmaz.

Haksız Tahrik ve Meşru Müdafaa Farkı Nedir?

Haksız Tahrik ile Meşru Müdafa bir arada bulunamaz. Çünkü Haksız tahrik durumunda, meşru savunmadan farklı olarak, saldırı sona ermiştir. Meşru Müdafaa hala mevcut olan bir saldırıya yönelik yapılan savunmadır. Haksız Tahrikte ise mevcut bir saldırı yoktur. Haksız tahrikte sona ermiş olan haksız bir fiile karşı suç işlenmesi söz konusudur. Sona ermiş olan bir davranışa gönelik Meşru Müdafaa olmayacağı için Haksız Tahrik bakımından değerlendirme yapılır. Meşru Savunma halinde faile ceza verilmez fakat Haksız Tahrikte ceza indirilir.

Haksız Tahrike Karşı Haksız Tahrik olur mu?

Hayır, Haksız Tahrike Karşı Haksız Tahrik olmaz.

Haksız Tahrikte Orantılı Tepki

Haksız tahriki teşkil eden fiil ile tepkinin orantılı olması gerekir. Başka bir ifadeyle, suç ile tahrik fiili arasında nedensellik bağının mevcudiyeti bir oranın bulunmasını gerektirir. Örneğin bahçesinden kayısı çalan kimsenin ırzına geçilmesinde Yargıtay, haksız tahrikin varlığını kabul etmemiştir. Yargıtay 5. Ceza Dairesi kararında, kayısı çalan birinin bundan ötürü ırzına geçilmesi olayında ne nitelikleri bakımından bir bağlantı ne de ağırlık yönünden bir orantı uyarlılığının olduğu dile getirilmiş ve sanık hakkında, fiilin ne ağır ne de hafif bir tahrik teşkil etmediği gerekçesiyle haksız tahrik indirimi yapılmaması gerektiğine hükmetmiştir.

Karşılıklı İşlenen Suçlarda Haksız Tahrik

Yargıtaya göre, karşılıklı işlenen suçlarda iki taraf için de haksız tahrik hükümleri uygulanmalıdır. Örneğin bir kavgada hangi tarafın başlattığı belli değilse her iki taraf için de haksız tahrik hükümleri uygulanarak cezaya hükmedilmelidir. (Yargıtay 3. Ceza Dairesi 19.01.2016 tarih ve 2015/19514 Esas 2016/1047 Karar)

Hakaret Suçunda Haksız Tahrik

Türk Ceza Kanununda Hakaret suçunda haksız tahrike ilişkin özel bir düzenleme vardır. Hakaret suçuyla ilgili uygulanacak tahrik indirimini madde hükmünde Özel Tahrik indirimi olarak düzenlenmiştir. Türk Ceza Kanunu 129.maddesine göre, haksız bir fiile karşı tepki olarak hakaret edilmesi halinde ceza 1/3 oranında indirilebilir veya ceza verilmekten vazgeçilebilir. Örneğin, hakaret suçu kasten yaralamaya karşı işlenirse Haksız Tahrik indirimi uygulanır. Hakaret suçu dışında diğer suçlarda genel haksız tahrik hükmü olan Türk Ceza Kanunu 29.maddesi uygulanır.

Av. Aslı Arslantaş