İŞ GÜVENCESİ NEDİR?

İş Güvencesi, işçilerin haklı veya geçerli bir neden olmaksızın keyfş olarak işveren tarafından işten çıkarılmalarını engellemeye yönelik bir korumadır. İş Güvencesine sahip olan işçilerin sözleşmeleri, işveren tarafından bazı koşullar gerçekleştirilmeden sona erdirilemez. İşverenin, iş güvencesine sahip işçilerin sözleşmelerini sona erdirmesi, bu kapsamda olmayan işçilere göre daha sıkı koşullara tabi tutulmuştur.

PEKİ İŞ GÜVENCESİNDEN YARARLANMA KOŞULLARI NELERDİR?

• İş Sözleşmesinin belirsiz süreli olması ve sözleşmenin işverence feshedilmesi :

İş güvencesinden yararlanmanın ilk koşulu, iş sözleşmesinin belirsiz süreli olması ve işveren tarafından feshedilmesidir. Belirsiz süreli iş sözleşmesiyle çalışan işçinin kısmi süreli veya tam süreli çalışması onun iş güvencesinden yararlanmasına engel olmaz.

İş güvencesinden yararlanmak için iş sözleşmesinin işveren tarafından feshedilmesi gerekir. Sözleşme işçi tarafından feshedilirse neden ne olursa olsun işçi, iş güvencesinden yararlanamaz ancak işveren tarafından baskıyla istifa ettirilen işçi işe iade davası açabilir. Yine iş sözleşmesi tarafların karşılıklı anlaşması(ikale) yoluyla sona erdirilirse işçi, iş güvencesinden yararlanamaz.

• İş Kanununa veya Basın İş Kanununa tabi olunması:

İş güvencesi hükümlerinden yararlanma hakkı kural olarak İş Kanununa tabi işçilere aittir ancak Basın İş Kanunundaki düzenlemeyle, Basın İş Kanununa tabi gazetecilerin de iş güvencesi hükümlerinden yararlanabileceği öngörülmüştür.

• İşyerinde belirli sayının üstünde işçi çalışması :

İş güvencesinden yararlanmanın bir diğer koşulu, işyerinde 30 veya daha fazla işçinin çalıştırılmasıdır. İşverenin aynı iş kolunda birden fazla işyerinin bulunması halinde, işyerinde çalışan işçi sayısı, bu işyerlerinde çalışan toplam işçi sayısına göre belirlenir. İşverenin bir veya birden fazla işyerinde çalışan işçi sayısı toplamda 30’un altındaysa, bu işverenin işçileri iş güvencesinden yararlanamazlar.

• İşçinin belirli bir kıdeme sahip olması :

İşçinin iş güvencesinden yararlanabilmesi için kural olarak ilgili işyerinde en az 6 ay süreyle çalışmış olması zorunludur. İşçinin 6 aylık kıdemi, aynı işverenin bir veya değişik işyerlerinde geçen süreler birleştirilerek hesap edilir.

• İşçinin kanunda belirtilen konumdaki işveren vekili olmaması :

İşletmenin bütününü sevk ve idare eden işveren vekili ve yardımcıları ile işyerinin bütününü sevk ve idare eden işçiyi işe alma ve işten çıkarma yetkisi bulunan işveren vekilleri hakkında iş güvencesi hükümleri uygulanmaz.Örneğin, bir işletmenin bütününü svek ve idare eden genel müdür veya genel müdür yardımcısıyla, bir işyerinin bütününü sevk ve idare eden ve işçiyi işe alma, işten çıkarma yetkisi bulunan bir şube müdürü iş güvencesi hükümlerinden yararlanamaz.

İŞE İADE DAVASI AÇILABİLMESİ İÇİN GEREKEN KOŞULLAR NELERDİR?

• İşverenin sözleşmeyi feshederken (haklı fesih dışında) geçerli neden gösterme zorunluluğu vardır.

• İşverenin, işçinin savunmasını alması zorunludur.(haklı fesih dışında)

• İşveren sözleşmesi feshetme bildirimini yazılı olarak yapmak zorundadır. Buradaki yazılılık geçerlilik koşuludur.

• İşçi fesihte geçerli bir neden gösterilmemesi veya gösterilen nedenin geçerli neden olmadığı gerekçesiyle işe iade davası açabilir.

• İşçi işe iade davası sonrasında tazminat talebinde bulunabilir; işe başlatılmazsa 4-8 ay ücreti tutarında işe başlatmama tazminatı, 4 aylık ücret tutarında boşta geçen ücret tazminatı alabilir.

• Fesih kötüniyetli yapılmışsa işçi kötüniyet tazminatı talep edemez.

• İşçi usulsüz fesih durumunda ihbar tazminatı ve kıdem şartları oluşmuşsa kıdem tazminatı alır.

İŞE İADE DAVASI AÇMA SÜRESİ NE KADARDIR?

İşçi fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren 1 ay içinde işe iade talebiyle, arabulucuya başvurmak zorundadır. 1 ay hak düşürücü süre niteliğindedir. Bu süre içerisinde arabulucuya başvurulmazsa işe iade davası açma hakkı ortadan kalkar. Arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılmaması halide, son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren 2 hafta içinde iş mahkemesinde dava açılabilir. Arabulucuya başvurulmaksızın doğrudan dava açılması halinde mahkeme davayı usulden reddeder.